Nederland bleef neutraal tijdens de Eerste Wereldoorlog, de oorlog woedde buiten onze grenzen. In West Europa liep de frontlinie van de Belgische kust tot aan de Zwitserse grens. Miljoenen kwamen om op de slagvelden. Maar de oorlog ging ons land niet geheel voorbij. Zo werd onder meer het sociaal economisch leven ontwricht en een grote stroom Belgische vluchtelingen trok ons land binnen. Het is vrij onbekend dat ook Nederlanders aan de oorlog hebben deelgenomen. Eén van hen is de in Dussen, nu gemeente Werkendam, geboren Louis van Iersel. Louis van Iersel heeft tijdens de Eerste Wereldoorlog als Nederlander in het Amerikaanse leger gediend. Hij zou de hoogste Amerikaanse onderscheiding krijgen: de Medal of Honor. 

Hoe kwamen Nederlanders in het Amerikaanse leger?
De Verenigde Staten van Amerika waren aanvankelijk ook neutraal, maar besloten in april 1917 de zijde van de geallieerden te kiezen en aan de oorlog te gaan deelnemen. Het Amerikaanse leger had in april 1917 een bescheiden omvang. Om aan de oorlog deel te kunnen nemen was een massale mobilisatie van mensen en materieel noodzakelijk. Bij gebrek aan een goede burgerlijke stand moesten alle mannen, aanvankelijk tussen de 18 en 31 jaar en later tussen de 18 en 45 jaar, zich laten registreren. Na selectie vond daarna een loting plaats om te bepalen wie in dienst moest. Totaal werden er ongeveer 24 miljoen mannen geregistreerd, onder wie bijna 4 miljoen vreemdelingen. Want in de periode voorafgaand aan de Eerste Wereldoorlog waren vele miljoenen immigranten Amerika binnengekomen. 

Bij de selectie voor militaire dienst werden de vreemdelingen onderscheiden in 'declarants' en 'non-declarants'. Declarants waren vreemdelingen die Amerikaans staatsburger wilden worden en daarvoor al een aanvraag, de zogenoemde 'eerste papieren', hadden ingediend. Deze declarants, ongeveer 1,3 miljoen, vielen onder de dienstplicht. De non-declarants, ongeveer 2,6 miljoen, konden vrijstelling krijgen. Vreemdelingen uit het vijandige kamp, zoals bijvoorbeeld afkomstig uit Duitsland en Oostenrijk-Hongarije, totaal ongeveer 1 miljoen, mochten niet in militaire dienst. Dat er Nederlanders werden opgeroepen om dienst te nemen in het Amerikaanse leger veroorzaakte nogal wat beroering bij de Nederlanders in Amerika en soms ook bij verwanten thuis. Een aantal protesteerde met succes, maar anderen werden, soms tegen hun wil, ingelijfd.

 Uiteindelijk hebben totaal 4 miljoen Amerikaanse militairen dienst gedaan tijdens de Eerste Wereldoorlog, waarvan ca. 9% vreemdelingen. Gezien de nog gebrekkige gegevens is moeilijk, op dit moment, precies aan te geven hoeveel Nederlanders aan Amerikaanse zijde aan de oorlog hebben deelgenomen, maar het zullen er zeker tussen de 1000 en 2500 zijn geweest. Een van het was Louis van Iersel 

Louis van Iersel in het Amerikaanse leger
Louis van Iersel, zoals hij zich in Amerika liet noemen, heet eigenlijk Ludovicus, Maria, Matheus van Iersel. Hij werd geboren in Dussen, Noord Brabant op 19 oktober 1893. Hij monsterde aan als zeeman op een Noors schip en vertrok in februari 1917 naar Amerika. Op zee kreeg hij al met de oorlog te maken. In de nabijheid van het Noorse schip torpedeerde een Duits oorlogsschip een Engelse schoener. De Noorse bemanning, met een hoofdrol voor Louis Van Iersel, slaagde erin 27 zeelieden te redden. Louis Van Iersel bleef in Amerika en moest zich op de eerste registratiedag van 5 juni 1917 laten registreren voor de dienstplicht. Dezelfde dag vroeg hij de eerste papieren aan voor het Amerikaans staatsburgerschap en meldde zich vrijwillig aan voor het leger. Vanwege zijn nog gebrekkige kennis van de Engelse taak werkte hij eerst in de keuken. Hij klom op tot korporaal en kwam uiteindelijk bij de 2e Infanterie Divisie in Frankrijk terecht. Na een aantal dappere handelingen op de Franse slagvelden, waarvoor hij onder meer Franse onderscheidingen kreeg, volgde de bevordering tot sergeant.

Louis van Iersel als held
In de laatste maanden van de oorlog werd een groot gedeelte van de Amerikaanse troepen ingezet in het Maas-Argonne gebied in Noord-Frankrijk. De 2e Infanterie Divisie, met Louis Van Iersel, speelde daarbij een belangrijk rol. Het is de Amerikaanse divisie, waarbij tijdens de Eerste Wereldoorlog de meeste Amerikaanse slachtoffers zijn gevallen: 4478 doden en 17.752 gewonden. 

Franse kinderen kijken naar oprukkende Amerikaanse troepen

Op 9 november 1918, twee dagen voor de wapenstilstand, vonden er gevechten plaats in het gebied van de Maas, onder meer bij Mouzon. Mouzon is de plaats waar Louis van Iersel zijn hoogste onderscheiding zou gaan verdienen. Uit de rapportage daarover bleek dat Louis van Iersel als lid van een verkenningspatrouille werd uitgezonden om de situatie te beschouwen bij een beschadigde brug over de Maas. Aan de overkant was vijandelijk vuur. Louis van Iersel bood zich aan om de zaak te gaan onderzoeken. Hij kwam in het water terecht, maar zwom ondanks de sterke stroom naar de overkant. Het vijandelijk vuur negerend, onderzocht hij hoe de vijand de brug verdedigde. Hij zwom weer terug naar de eigen linie en rapporteerde de waardevolle informatie aan de bataljonscommandant.

Na de Eerste Wereldoorlog
Na de oorlog ging de 2e Infanterie Divisie tijdelijk naar Duitsland, waar Louis Van Iersel op 18 maart 1919 uit handen van de beroemde Amerikaanse bevelhebber John.J. Pershing, namens de Amerikaanse president en het Congres, de 'Medal of Honor' ontving. In totaal werden er 135 militairen die tijdens de Eerste Wereldoorlog in het Amerikaanse leger hadden gediend geridderd met de 'Medal of Honor'. Het was vrij uitzonderlijk dat een vreemdeling deze onderscheiding kreeg. Op 25 september 1919 verkreeg hij het Amerikaans staatsburgerschap. 

Voor vreemdelingen die in het Amerikaanse leger hadden gediend, ging het verkrijgen van het Amerikaans staatsburgerschap eenvoudiger en sneller. Hij was nu Amerikaan, maar wilde toch een Nederlandse bruid. Louis keerde terug naar Nederland en trouwde op 4 augustus 1920 in Dussen met Hendrika Johanna de Ronde. Inmiddels was het gezin uitgebreid met een zoon Adriaan, in augustus 1920 ca. 4 maanden oud. Op 10 augustus 1920 vertrok het gezin met het stoomschip 'Rotterdam' vanuit Rotterdam naar New-York, waar het op 20 augustus arriveerde. Het gezin kreeg later nog drie zonen. Louis van Iersel en zijn drie zonen namen tijdens de Tweede wereldoorlog vrijwillig dienst. In 1987 overleed Louis van Iersel op 93 jarige leeftijd. Hij ligt begraven op de beroemde Amerikaanse begraafplaats Arlington.

© Martin Kraaijestein 2002

Dr M. Kraaijestein is werkzaam bij de Faculteit der Historische en Kunstwetenschappen van de Erasmus Universiteit Rotterdam. 
Op het terrein van de Eerste Wereldoorlog publiceerde hij onder meer over lokaal bestuur en 'Nederlandse sporen' van de oorlog.