naar homepage | naar eerste hoofdstuk

 


Nieuwe boeken over de Eerste Wereldoorlog

Tweedehands WOI boeken: Boekwinkeltje Niemandsland

Zie ook: Nieuw verschenen geschiedenisboeken
 
Bestel direct online!



De loopgravenoorlog 1914 - 1918

door Menno Wielinga


De bewegingsoorlog van augustus 1914 liep aan het einde van dat jaar vast in de modder van België en Noord Frankrijk. In de daaruit ontstane stellingenoorlog, die zo kenmerkend werd voor de Eerste Wereldoorlog, lagen de legers vier jaar lang in de loopgraven muurvast tegenover elkaar. Miljoenen soldaten zijn gedood, gewond of vermist bij aanvallen die een doorbraak in de vastgelopen fronten moesten forceren; een doorbraak die pas in 1918 tot stand zou komen. 

De schrijver Henri Barbusse heeft een schatting gemaakt van de lengte van de Franse loopgraven. Deze bedroeg ongeveer 10.000 kilometer. Volgens de Engelse schrijver Fussell waren de Britse en Belgische loopgraven bijna even lang als de Franse en de Duitse loopgraven zullen ongeveer net zo lang zijn geweest als die van de geallieerden tezamen. Als dat juist is dan betekent dit dat het totaal aan loopgraven tussen Nieuwpoort in België en Belfort vlakbij de Zwitserse grens (een afstand van 650 kilometer) bijna overeenkwam met de omtrek van de aarde: 40.000 kilometer. 

Het leven in de frontlijn was een hel: slecht eten en drinken, kou, gebrek aan slaap en rust, regen, grondwater, modder, honger, dorst en ongedierte waren de dagelijkse vijanden van de soldaat. Daarnaast waren er mortier- en artilleriebeschietingen, handgranaten, gifgasaanvallen, vlammenwerpers, beschietingen uit vliegtuigen, geweervuur en het vuur van scherpschutters die konden leiden tot een snelle of een langzame dood, een verwonding of verminking of levend worden begraven onder instortende wanden en onderkomens. De daardoor permanent aanwezige angst was misschien wel de allergrootste stressfactor in de voorste linies. En altijd en overal was er de walgelijke stank van urine en uitwerpselen, rook, chemische resten van gasaanvallen, afval en in ontbinding verkerende lijken. Deze mentale en lichamelijke stressfactoren leidden in vele gevallen tot het verschijnsel shell shock. Dood en verderf waren onontkoombaar in de loopgraven: beide vormden het belangrijkste onderdeel van het dagelijkse leven. 

De gevolgen waren onvoorstelbaar: de mortaliteitspercentages bij de legers langs het Westelijk Front lagen rond de vijftien. Na het eerste oorlogsjaar nam het aantal doden aan het Oostelijk Front zowel absoluut als procentueel af, terwijl die cijfers in het westen juist een stijgende lijn vertoonden. Dit gaf als resultaat dat over het geheel het Westelijk Front toch het bloedigste bleek te zijn. Meer dan de helft van de in België en Frankrijk strijdende soldaten werd gedood, raakte gewond of werd vermist.

Een loopgraaf na de aanval - klik hier voor vergroting

In onderstaande artikelen wordt een beeld geschetst van de ontwikkeling van het loopgravensysteem en hoe de frontsoldaten leefden in de voorste linies. 

NB. Alle hoofdstukken zijn voorzien van realistische, soms schokkende foto's. 
Deze zijn alle te vergroten en kunnen het beste bekeken worden op groot formaat scherm; gebruik daarvoor toets F11

 
Tactische en strategische betekenis van de stellingenoorlog
Inleiding
Van bewegingsoorlog naar stellingenoorlog
Verbeteringen in het loopgraafstelsel
Verder ontwikkelingen 
Ontwikkeling van de artillerie
Ontwikkeling van de vuurkracht
De doorbraak van de loopgraafstellingen 
 
Leven in de loopgraven
Inrichting van de loopgraven
Dagelijks leven in de loopgraaf  
Veldslagen
Ziekten, ongedierte, honger, dorst en stank
Leven en laten leven
 
Literatuur
Henri Barbusse - Het vuur
Louis Barthas - De oorlogsdagboeken
E.M. Remarque - Van het westelijk front geen nieuws
Pat Barker - Niemandsland trilogie
- Niemandsland - Weg der geesten - Het oog in de deur
Jacques Tardi - De loopgravenoorlog 1914 -1918 (schitterend stripverhaal!)
Leo van Bergen - Zacht en eervol
Hans Binneveld - Om de geest van Jan soldaat
Denis Winter - Death 's Men
Canon Frederick Scott, CMG, DSO - The Great War as I Saw It
 

naar homepage | naar eerste hoofdstuk











eXTReMe Tracker