vorige pagina | inhoudsopgave

  


Naschrift


Eugène Turpin, de uitvinder van mélinite en enkele gevolgen van zijn uitvinding
Eugène Turpin (1848-1927) was als chemicus begonnen met de fabricage van rubberen speelgoed. Een van de gele kleurstoffen die daarbij werden gebruikt was picrinezuur. Zijn belangstelling was gewekt door de explosieve eigenschappen van deze stof en na vele proeven combineerde hij de gesmolten springstof met een slaghoedje met kwikfulminaat. In 1884 demonstreerde hij zijn vinding voor de Directie van Explosieven, die na de proefnemingen Turpin een tegemoetkoming van 251.000 francs gaf voor de kosten die hij bij de ontwikkeling had gemaakt. Hij moest wel alle rechten op zijn octrooi aan de Franse staat overdragen. Om de Duitse spionage te misleiden werd het als springstof gebruikte picrine-zuur omgedoopt in mélinite naar het griekse woord melinos voor honing.

Eugène Turpin aan het werk in zijn laboratorium 

Volgens geruchten zou een Franse kapitein van de artillerie de vinding verkocht hebben aan de Engelsen die het onder de naam Lyddite, genoemd naar de plaats Lydd in Kent, gingen gebruiken. Eugène Turpin heeft altijd geloofd dat zijn uitvinding aan andere landen was verkocht en openbaarde dit verraad in 1889 in een boek 'Comment on a vendu la mélinite'. Hij werd echter voor de rechtbank gedaagd en veroordeeld wegens het openbaar maken van documenten die belangrijk waren voor de nationale verdediging. In 1901 werd hij echter gerehabiliteerd.

Face au Drapeau
In 1897 schrijft de beroemde schrijver Jules Verne het boek 'Face au Drapeau', in het Nederlands vertaald onder de titel 'Voor de vaderlandse vlag - De gevaarlijke uitvinding'. Het is het verhaal van de uitvinder Thomas Roch. In 1885 probeert Roch de gevaarlijke stof meliniet aan de Franse regering te verkopen, maar de regering weigerde hierop in te gaan. Roch prbeert zijn uitvinding dan aan andere naties te verkopen, maar ook die weigeren op de voorstellen van Roch in te gaan. Roch krijgt dan een zenuwinzinking. 

Verne’s hoofdfiguur Roch lijkt erg veel op Turpin. Turpin daagde daarom Verne voor het gerecht maar verloor ook deze zaak. Zijn tegenstander, Jules Verne, werd verdedigd door Raymond Poincaré, de latere Franse president. De uitspraak is wat dubieus want in een brief van Jules aan zijn broer Paul Verne vertelt hij dat de hoofdpersoon Roch inderdaad gebaseerd was op Turpin.

La Mélinite - Het Explosief of De Explosieve?
Niet alleen op militair terrein was Turpin's uitvinding van grote betekenis, ook in de burgermaatschappij is die invloed terug te vinden. Een ietwat frivool voorbeeld is te vinden in het Parijse nachtleven van het 'fin de sièce'. 

Jane Avril was toen een cabaretdanseres die vooral optrad in de Moulin Rouge en in Le Jardin de Paris. Haar temperament uitte zich in haar manier van dansen die zo wild en extatisch kon zijn, dat zij de bijnaam 'La Mélinite' kreeg. Zij danste voor de spiegel onder de orkestbak omdat zij 'gek was op haar lichaam'. Zij was zo verschrikkelijk mager en lenig dat zij achterover kon buigen totdat zij - net als Salomé toen zij voor Herodes danste - met haar schouders de vloer kon raken.

 Jane Avril blijkt nog steeds zeer populair 

Dergelijke lyrische beschrijvingen komen van vooral Engelse toeristen die haar gratie en haar danskunst op gloedvolle wijze wisten te verwoorden. Maar niet alleen toeristen bewonderden haar. Als er iemand was die je toen 's nachts in de straten van Montmartre kon verwachten, dan was dat ongetwijfeld Henri de Toulouse Lautrec. In de Moulin Rouge kwam hij zo vaak dat er een aparte tafel voor hem en zijn gasten was gereserveerd. En daar ontmoette hij Jane Avril die hij daarna vele malen heeft geportretteerd.

De Explosie in Halifax op 6 december 1917
Een van de meest beruchte explosies in de geschiedenis was grotendeel te wijten aan de hittegevoeligheid van picrinezuur. Een Noors schip, de Imo, wilde de haven van Halifax in Nova Scotia, Canada, uitvaren en kwam in de ingang van de haven in aanvaring met het binnenlopende Franse schip, de Mont Blanc. Het Franse schip had een gemengde lading van brandbare stoffen (benzeen) en munitie (o.a. picrinezuur) aan boord. 

Na de botsing brak er brand uit aan boord en de bemanning verliet het schip. De Mont Blanc dreef al brandend de haven in en kwam tegen een kade stil te liggen. Om ongeveer 09.05 explodeerde de lading, even later regende het stukken gloeiend metaal in de haven en in de stad en kwam een schokgolf de gevolgen van de explosie nog versterken.De daaropvolgende branden verspreidden zich over een groot , dichtbevolkt gebied.

Foto van de explosie in Halifax

Deze explosie doodde meer dan 2.000 mensen en verwoestte een gebied van twee vierkante kilometer in het noordelijk deel van Halifax. Dit was de zwaarste explosie van de Eerste Wereldoorlog en de grootste, door mensenhanden veroorzaakte explosie tot die van de atoombom op Hiroshima in 1945.

 

  vorige pagina | inhoudsopgave